Calathea jest rośliną z rodziny marantowatych, blisko spokrewnioną ze swoimi barwnymi, “modlącymi się” kuzynkami. Zalicza się ją do roślin wiecznie zielonych i wieloletnich. W polskiej literaturze możemy niekiedy spotkać się z jej inną nazwą – ostrzeszyn.
Pochodzenie calathei
Naturalnie jej kilkaset gatunków występuje w Ameryce Południowej, Środkowej oraz na Karaibach. Szczególnie popularnie przyjęło się mówić o niej jako o księżniczce Amazonii, ponieważ mnóstwo odmian znajdziemy właśnie w brazylijskich wiecznie zielonych lasach deszczowych.
Liście jak obrazy – wygląd calathei i jej cechy charakterystyczne
O wyglądzie calathei można by mówić godzinami. Ba! W pełni zasługuje on na kwieciste poematy i miłosne serenady. Ta roślinna rodzina postawiła sobie za cel wygranie wszystkich możliwych konkursów piękności.
Najbardziej charakterystyczną cechą calathei są duże liście o widowiskowych wzorach. Znajdziemy zarówno odmiany, które dzięki nieregularnym, rozmytym wzorom i grze refleksów przypominają dzieła impresjonistycznych malarzy, jak i takie o ubarwieniu regularnym i geometrycznym – kojarzące się bardziej z op-artem. Jedno jest pewne – tak barwnej różnorodności kropek, pasków, łezek i obramowań nie prezentuje chyba żaden inny gatunek!
Liście calathei przyjmują kształty od bardziej okrągłych (np. Calathea orbifolia, Calathea fasciata), owalnych (np. Calathea medallion, Calathea roseopicta rosy, Calathea makoyana) po wydłużone (np. Calathea lancifolia, Calathea rufibarba, Calathea leopardina).
Calathee jak mało kto opanowały sztukę łączenia kolorów. Znajdziemy na ich liściach rozmaite barwy zieleni, bieli, fioletu, brązu, różu i żółci. Bardzo często spotkamy się z tym, że wierzch liścia będzie w innym kolorze niż spód. Zazwyczaj spody przyjmują barwę bordowo-purpurową.
Ruch liści calathei
Pisząc o wyglądzie tych niezwykłych roślin, nie sposób nie wspomnieć również o pewnym ciekawym zjawisku, które zaobserwujemy, przyglądając się im o różnych porach dnia. Mowa o nyktynastii – ruchach liści uzależnionych od ilości światła, które do nich dociera. Niektórzy nazywają je tańcem, inni – modlitwą. Zwróć uwagę, że za dnia blaszki liściowe ułożone są poziomo – calathee wystawiają je do słońca; w nocy zaś liście podnoszą się, składając do pionu. Jest to możliwe dzięki poduszkom stawowym, które umieszczone są na ogonkach liściowych tych roślin.
Księżniczka Amazonii, czyli stanowisko i wymagania calathei
Calathea to królowa lasów deszczowych. Aby jej piękno mogło zachwycać również w naszych domach, musimy zapewnić jej warunki jak najbardziej podobne do naturalnych.
Wyobraź sobie, że idziesz wąską ścieżką pośród tysięcy soczyście zielonych roślin Amazonii. Powietrze jest ciepłe i wilgotne, czujesz zapachy roślin oraz odgłosy zwierząt i owadów tak wyraźne jak nigdzie indziej na świecie. Stąpasz po miękkiej, wilgotnej glebie, która tłumi odgłosy Twoich kroków. Światło, które dociera do Ciebie z wysoka, przefiltrowane jest przez liście górujących nad Tobą drzew. Ich cienie odbijają się na niższych roślinach…
W takich właśnie warunkach żyją naturalnie calathee. Wydają Ci się one trudne do osiągnięcia w mieszkaniu i polskim klimacie? Pokażemy Ci, że wcale tak nie jest, a amazońska księżniczka może poczuć się u Ciebie jak w domu!
Po pierwsze, rozproszone światło. Tak jak w naturze jest ono receptą na to, by widowiskowe liście calathei mieniły się feerią barw i wzorów. Zapewnisz jej takie, stawiając roślinę z dala od mocno i bezpośrednio nasłonecznionych okien południowych i zachodnich. Jeśli takimi dysponujesz, wystarczy, że swoją calatheę umieścisz w głębi pomieszczenia, a najlepiej dodatkowo przefiltrujesz intensywne promienie firankami. Mając w pokoju okna wychodzące na północ czy wschód, możesz calatheę umieścić bezpośrednio na parapecie lub w niewielkiej odległości od niego. Półcień to właśnie to, co większość gatunków tej tygrysiej rośliny lubi najbardziej! Wyjątki, które potrzebują więcej światła (choć wciąż nie jest to światło bezpośrednie), to gatunki z białą wariegacją, np. zjawiskowa Calathea white fusion czy Calathea white star.
Kolejna kluczowa kwestia to wysoka wilgotność powietrza. Zadbasz o nią, stawiając nieopodal calathei nawilżacz powietrza lub umieszczając doniczkę na podstawce z wilgotnym keramzytem. Jak poznać, że powietrze w pomieszczeniu z calatheą jest za suche? Z pomocą przychodzi nam sama roślina, która zmianami wyglądu sygnalizuje, czego jej brakuje. W przypadku zbyt niskiej wilgotności roślina obraża się, zwijając swoje liście w ruloniki!
Jak na księżniczkę przystało, calathea nie lubi także niedogodności w postaci przeciągów czy nagłych zmian temperatury. Jeśli chcesz, aby błyszczała w Twojej kolekcji, szczególnie zimą musisz zadbać o to, by chronić ją od gorącego powietrza z grzejników czy zimnych podmuchów zza okna.
Przesadzanie i podłoże dla calathei
Calathea ucieszy się, jeśli będziesz przesadzać ją raz na rok lub raz na dwa lata. Zadbaj wtedy o wymianę doniczki na proporcjonalnie większą. Podłoże warto wymienić niedługo po przyniesieniu rośliny do domu ze sklepu. Dopiero co kupiona calathea znajduje się w tak zwanej ziemi produkcyjnej, która ze względu na swoje właściwości nie jest przeznaczona do stałej uprawy.
Wybierając podłoże do calathei, kieruj się myślą o tym, w jakiej ziemi rośnie ona w naturze. Uszczęśliwisz ją, przesadzając do mieszanki, która będzie jednocześnie próchnicza, bogata w składniki odżywcze, utrzymująca lekką wilgotność, ale także przepuszczalna. Odpowiednią mieszankę możesz stworzyć z torfu kwaśnego, podłoża z włóknem kokosowym, perlitu oraz mega worm. Pomimo zamiłowania do wilgoci, calathea nie przepada za długimi kąpielami bryły korzeniowej w stojącej wodzie. Zabezpieczysz ją przed tym, układając na dnie doniczki warstwę drenażową z keramzytu.
Jak podlewać i nawozić calatheę?
Podlewanie calathei dla bardziej zaawansowanych posiadaczy jest sprawą dosyć intuicyjną. Ważne jest, aby obserwować roślinę i reagować na zmiany, jakie widoczne są w jej wyglądzie oraz podłożu. Większość gatunków przepada za uzupełnianiem wody co kilka dni lub tydzień, gdy wierzchnia warstwa ziemi jest przeschnięta. Calathee bardzo lubią, gdy ich podłoże jest stale lekko wilgotne, ale nie zalane. W sezonie wiosenno-letnim będą wymagać częstszego podlewania, jesienią i zimą z kolei zadowolą się mniejszą częstotliwością nawadniania. Sygnałem, który wskazuje, że warto sprawdzić wilgotność w doniczce, są liście zwijające się w ruloniki. Do podlewania najlepiej używać wody przefiltrowanej lub przegotowanej i odstanej, o temperaturze pokojowej.
Jeśli chodzi o nawożenie, calathea preferuje umiar. W sezonie wegetacyjnym raz na kilka tygodni możesz zasilić ją preparatami do roślin ozdobnych, zielonych lub biohumusem. Wspomogą one wzrost oraz odżywią calathee, a także pomogą chronić ją przed szkodnikami i chorobami. Jesienią i zimą wstrzymaj się z nawożeniem.
Przędziorek, czyli największy wróg calathei
Decydując się na calatheę warto zapoznać się ze wszystkimi czynnikami, które mają wpływ na jej wzrost i zdrowie – również tymi negatywnymi. Najpopularniejszym z nich, występującym w naszych domowych warunkach, jest niewielki, ale groźny pajączek – przędziorek. Jest on roztoczem, które żywi się sokami naszej rośliny, powodując, że traci ona możliwość skutecznej fotosyntezy. Powoduje to stopniowe słabnięcie jej sił witalnych i obumieranie.
Jak poznać, że na naszej calathei żerują przędziorki?
Przede wszystkim należy obejrzeć spody liści, gdyż to tam bytują te agresywne szkodniki. Ich niszczycielską działalność poznamy po uszkodzeniach liści. Te zaatakowane mają jaśniejsze plamki, przy których widzimy ślady białego osadu przypominającego kurz czy pyłek. Stopniowo oprócz żółknięcia liście mogą zwijać się lub usychać. Jeśli dodatkowo znajdziemy na roślinie delikatne pajęczynki, możemy mieć pewność, że mamy do czynienia z przędziorkiem.
Dlaczego przędziorki atakują calathee?
Najprawodpodobniej w pomieszczeniu jest zbyt sucho, a nasza roślina w chwili ataku jest osłabiona. W celach prewencyjnych warto pamiętać o dbaniu o odpowiednią, podwyższoną wilgotność powietrza, a także aplikowaniu roślinom wzmacniającego nawozu od czasu do czasu.
Jak zwalczyć przędziorka na calathei?
W pierwszym kroku warto chorej roślinie wykonać prysznic z dodatkiem mydła lub płynu do naczyń. Zanim to zrobimy, warto zabezpieczyć doniczkę folią, aby woda nie dostała się do podłoża. Po wstępnym spłukaniu szkodników z rośliny przecieramy jej liście szmatką z mydłem lub płynem do naczyń, a później znów opłukujemy. W kolejnym kroku decydujemy o dalszej metodzie, która ostatecznie pomoże nam pozbyć się przędziorka z naszej calathei. W przypadku niewielkiego stanu zaawansowania mogą to być mniej inwazyjne sposoby, takie jak dobroczynek kalifornijski, roztwór z olejku neem, wody i płynu do naczyń czy gotowe preparaty na bazie polisacharydów. Jeśli mamy do czynienia z poważniejszą inwazją szkodników, warto wybrać mocniejsze preparaty owadobójcze i wykonać nimi oprysk. Polecamy przeczytać cały nasz artykuł o walce z przędziorkiem.
Rozmnażanie calathei
Rozmnażanie calathei nie jest tak proste jak w przypadku np. epipremnum czy philodendronów. Nie wystarczy bowiem obcięcie i ukorzenienie sadzonek liściowych czy pędowych. Zamiast tego calathee rozmnaża się poprzez podział kłącza.
Polega to na oddzieleniu fragmentu kłącza z korzeniami nowej sadzonki od rośliny-matki. Po wykopaniu rośliny-matki z podłoża i oczyszczeniu jej korzeni z ziemi możesz zrobić to ręcznie (uważaj, aby nie porwać i nie uszkodzić roślin) lub odcinając ostrym, zdezynfekowanym wcześniej narzędziem. Ważne, aby sadzonka, którą chcesz oddzielić miała dobrze rozwinięty, co najmniej kilkucentymetrowy system korzeniowy.
Gdy już otrzymasz dwie osobne rośliny, przesadź je do odpowiedniego podłoża, postaw na dobrze oświetlonym, ciepłym stanowisku bez bezpośrednich promieni słonecznych i podlej. O rośliny po takiej operacji troszcz się podwójnie, dbając, by nie zabrakło im wody, podwyższonej wilgotności powietrza i innych niezbędnych do życia czynników.
Gatunki calathei – festiwal barw i kolorów
Czas na naszą ulubioną część poradnika – prezentację wizualną! Przyjrzymy się teraz różnym gatunkom calathei, które czarują swoimi kolorami, wzorami i kształtami. Jesteśmy zdania, że wśród nich każdy miłośnik roślin znajdzie coś dla siebie.
Na początku dwie odmiany o niezwykłych trójbarwnych liściach z geometrycznymi wzorami – Calathea makoyana i Calathea lancifolia. Jak widać człowiek nie był pierwszy w swojej fascynacji symetrią i regularnością – jak zwykle wyprzedziła nas natura!
W swojej bogatej ofercie rodzina calathei ma także odmiany dla wielbicielek i wielbicieli bardziej subtelnych wzorów i kolorów. Należą do nich kolekcjonerskie odmiany rośliny, wybarwione miejscami na biało i fioletowo calathee white star oraz white fusion.
Nie zawiodą się także fani pasków. W naszym sklepie znajdziecie kilka odmian, które przypominają roślinne tygrysice. Dla wielbicieli energetycznych połączeń kolorów mamy zjawiskową, malowaną w różowe paski Calatheę sanderianę oraz trójkolorową Calatheę beauty star. Spokojniejszą pasiastą alternatywą będzie posiadająca wielkie, okrągłe liście Calathea orbifolia.
Mogłoby się wydawać, że powyżej zaprezentowane gatunki zamknęły temat dekoracyjności liści. Nic bardziej mylnego. Rodzina calathei może się poszczycić jeszcze wieloma gatunkami wybarwionymi tak, że chciałoby się odtworzyć te wzory na ubraniach czy biżuterii. Niezaprzeczalnie należą do nich niezwykłe Calathea medallion czy Calathea roseopicta rosy.
Warto przyjrzeć się także oryginalnym odmianom pokroju welurowej Calathei warscewiczii czy mozaikowej Calathei network.
Czy warto mieć w domu calatheę?
Znając już wymagania pielęgnacyjne i wygląd calathei, zadajmy sobie pytanie: czy warto posiadać ją w swojej domowej kolekcji?
Odpowiedź, która sama się nasuwa brzmi – “tak” i związana jest z pięknem i różnorodnością odmian tej dekoracyjnej rośliny. Trudno zaprzeczyć temu, że patrząc na nią, automatycznie włącza się zmysł roślinnej “sroki”. Trudno przejść obok Calathei obojętnie!
A czy wiesz, że poza tym calathea także oczyszcza powietrze i jest bezpieczna dla zwierząt? Stwarza to z niej idealną kompankę do pomieszczeń, które chcemy uczynić przyjaźniejszymi dla nas i naszych pupili!
Jeśli nadal się wahasz, dodamy, że po zapoznaniu się i zrozumieniu calathea wcale nie jest tak wymagająca w pielęgnacji, jak twierdzą niektóre miejskie legendy.
To jak, czy masz już na oku jakąś odmianę? 😉
