Zapewne każdy z nas wie, że woda jest niezbędna do życia – zarówno dla ludzi, jak i dla roślin. To dzięki podlewaniu nasze rośliny rosną oraz dojrzewają. Dzięki wodzie na naszych oczach z małych sadzonek przeobrażają się w duże, dorosłe okazy. Podlewanie zawsze dopasowujemy do gatunku rośliny – czasami doprowadzamy do mocnego przeschnięcia podłoża (jak w przypadku sukulentów), innym razem staramy się utrzymać podłoże stale lekko wilgotne. Istnieje jednak metoda, która nie będzie wymagała ciągłej kontroli podłoża; sposób, który raz na zawsze pozwoli zapomnieć o zmorach domowych ogrodników – przelaniu i przesuszeniu. Remedium stanie się uprawa w wodzie! Tę metodę nazywamy uprawą hydroponiczną.
Czym jest uprawa hydroponiczna?
Hydroponika zyskuje coraz większe powodzenie. Dostęp do produktów przeznaczonych do tej metody jest coraz łatwiejszy, a na roślinnych grupach na Facebooku aż kipi w dyskusjach na jej temat. Mimo dużej popularności jaką zyskała w ostatnim czasie, wciąż trudno odnaleźć o niej rzetelne i przystępne treści. Czym jest owa mityczna hydroponika? Już wyjaśniamy…
Uprawa hydroponiczna to interesująca alternatywa dla hodowli roślin w podłożu. W tym przypadku zamieniamy tradycyjne podłoże na… wodę (!) oraz materiał mineralny, który utrzymuje roślinę w pozycji stabilnej i pozwala na prawidłowy rozwój korzeni. Ten sposób uprawy zapewnia stały dostęp do składników odżywczych, poprzez zastosowanie odpowiedniej ilości wody oraz nawozu mineralnego przeznaczonego do uprawy hydroponicznej.
Od czego zacząć przygodę z tą metodą?
Na początek potrzebujemy oczywiście doniczek. Doniczki hydroponiczne różnią się jednak od znanych nam doniczek produkcyjnych, posiadają bowiem dodatkowe wycięcia wokół doniczki. Wycięcia są kluczowe dla dobrej cyrkulacji powietrza zarówno w wodzie jak i podłożu hydroponicznym. Dzięki nim korzenie mają lepszy dostęp do powietrza, a co za tym idzie są one mniej narażone na gnicie i obumieranie w porównaniu z tradycyjnym podłożem (np. uniwersalnym czy włóknem kokosowym). Doniczki hydroponiczne są często wyposażone w specjalne wskaźniki, które pozwalają na utrzymanie optymalnego poziomu wody. Wskaźnik pozwala na kontrolowanie, czy nasze rośliny mają stały dostęp do wody lub czy nie dolaliśmy jej zbyt dużo. Doniczki ze wskaźnikami będą idealnym rozwiązaniem dla osób, które często nie radzą sobie z odpowiednim podlewaniem swoich roślin, ponieważ działanie w zgodzie ze wskaźnikiem uniemożliwia przelanie bądź przesuszenie.
Mamy już doniczkę, teraz czas na dobór pasującej osłonki.
Istotny będzie tutaj odpowiedni rozmiar – wybieramy zatem osłonkę, w której woda będzie mogła stale stać oraz w której doniczka będzie mogła stać prosto na dnie. W osłonce konieczne jest miejsce na wodę, jednak nie może być go zbyt dużo. Jeżeli chodzi o tworzywo, rekomendujemy osłonki z plastikowych materiałów. Dlaczego akurat plastik? Jest to materiał „cieplejszy” od szkliwionej ceramiki, ponieważ nie ochładza się tak łatwo i utrzymuję względnie stałą temperaturę. Niska temperatura ceramicznej osłonki może doprowadzić do zbytniego wychłodzenia korzeni. Chłodne powietrze i przeciągi najczęściej występują w okresie jesienno-zimowym, dlatego w tym czasie musimy być szczególnie ostrożni i wyczuleni na nasze rośliny w uprawie hydroponicznej. Niskie temperatury i przeciągi mogą doprowadzić do utraty korzeni naszych roślinnych podopiecznych. Jeśli utrzymanie stałej i optymalnej temperatury wody (powyżej 20 stopni) przez cały rok nie stanowi dla nas wyzwania, nie jesteśmy skazani na wybór jedynie sztucznych materiałów.
Jakie podłoże do hydroponiki wybrać?
Kiedy już wybierzemy idealną doniczkę i wymarzoną osłonkę, nadchodzi czas na dobranie substratu, czyli materiału, który będzie stabilizował naszą roślinę, odpowiednio gospodarował substancjami odżywczymi i umożliwiał roślinie jak najlepsze zakorzenienie. Istnieje wiele podłoży hydroponicznych, których możemy używać przy tej metodzie. Pierwszą możliwością jest, każdemu dobrze znany, keramzyt, najlepiej w drobnej frakcji. Jest to stosunkowo niedrogi substrat, który jest lekki, porowaty i który można wykorzystywać wielokrotnie. Kolejną opcją są gotowe, specjalistyczne mieszanki przeznaczone do uprawy hydroponicznej, składają się głównie z pumeksu, ciemnej lawy wulkanicznej i zeolitu. Takie podłoże optymalnie gospodaruje składnikami odżywczymi, potrafi wchłonąć składniki odżywcze lub „oddać” ich nadmiar do wody, co jest niesamowicie przydatne przy podlewaniu naprzemiennie czystą wodą i pożywką.
Nawóz do hydroponiki – który wybrać?
Przy tej metodzie uprawy musimy zaopatrzyć się w nawozy przeznaczone do uprawy hydroponicznej. Nie możemy stosować tutaj nawozów organicznych (takich jak biohummus), których chętnie używa się przy tradycyjnej hodowli. Te nawozy mogą spowodować gnicie, a nawet „spalenie” korzeni, dlatego nie są one odpowiednie do hydroponiki. Do uprawy hydroponicznej nadają się nawozy mineralne, które mogą być stosowane również w klasycznej uprawie. Szalenie istotne będą tutaj odpowiednie proporcje nawozu – zbyt duża ilość może spowodować uszkodzenie oraz „spalenie” korzeni, a co za tym idzie, doprowadzić do ich powolnego obumierania. Zalecamy więc dawkę odrobinę mniejszą, niż ta proponowana przez producenta. Nasze domowe rośliny zazwyczaj mają niewielkie zbiorniki na pożywkę, dlatego zalecane dawki mogą okazać się zbyt wysokie dla delikatnych korzeni naszych roślinek.
Twardość wody, a pożywka
Drugim najistotniejszym czynnikiem w tworzeniu pożywki dla roślin jest woda – jej twardość oraz pH. Idealnym rozwiązaniem jest stały zbiornik z deszczówką, jednak na to mogą pozwolić sobie nieliczni. Możemy jednak wspomagać się filtrami odwróconej osmozy i taką wodę mieszać z domową kranówką. Do tak przygotowanej wody dodajemy odpowiednią ilość nawozu, a następnie sprawdzamy poziom pH. Idealny poziom pH wacha się między 5,5 a 6. Ze względu na twardość wody w naszych kranach będzie konieczne obniżenie pH. Możemy to zrobić poprzez zaopatrzenie się w nawozy przeznaczone do twardej wody, ze składnikami obniżającymi pH, inną możliwością są specjalistyczne preparaty, które obniżą nasze pH do optymalnego poziomu. Na rynku z łatwością odnajdziemy preparaty, które w bezpieczny sposób pomogą nam uzyskać odpowiednie parametry. Aby sprawdzić, jakie jest pH naszej pożywki warto zaopatrzyć się w paski lakmusowe do mierzenia pH.
Jak podlewać rośliny w hydroponice?
Kiedy już stworzymy pożywkę idealną możemy ją podać naszym roślinom. Rekomendujemy podawanie pożywki co drugie podlanie. Kiedy po podlaniu pożywką poziom wskaźnika spada do minimum, podlewamy rośliny czystą wodą o odpowiedniej twardości. Przy kolejnym podaniu pożywki należy dokładnie przepłukać podłoże z zalegających składników odżywczych. Najszybszą i najefektywniejszą metodą będzie tutaj przepłukiwanie doniczek pod kranem. Podczas upałów częściej dolewamy wodę, aby nie dopuścić do zbytniego przeschnięcia substratu. Możemy również dodać do wody kilka kropli wody utlenionej, aby zwiększyć zawartość tlenu w stojącej wodzie. Tlen jest tutaj kluczowym składnikiem dla prawidłowego funkcjonowania korzeni.
Sadzenie ukorzenione rośliny w hydroponice
Wiemy już jak odżywiać roślinę i do czego ją przesadzić. Ale jak właściwie ją do tego podłoża przesadzić? Jeśli posiadamy świeżo ukorzenioną sadzonkę (w wodzie czy perlicie) przeniesienie jej do hydroponiki będzie najłatwiejszą rzeczą na świecie. Jest to idealny moment aby zacząć przygodę właśnie z tą metodą. Taka sadzonka najlepiej przyjmuje się w nowym podłożu, ponieważ będą to dla niej warunki zbliżone do dotychczasowych. Korzenie powinny szybko objąć substrat i zadomowić się w doniczce. Po 2-3 tygodniach od przesadzenia możemy zacząć nawozić naszą roślinę.
Jak przenieść roślinę z ziemi do hydroponiki?
Nieco trudniej będzie przenieść roślinę z tradycyjnego podłoża. Tutaj musimy być nieco bardziej ostrożni. Choć przysłowie mówi, że „starych drzew się nie przesadza” to taka próba zazwyczaj okazuje się sukcesem. Po wyciągnięciu rośliny z doniczki należy całkowicie usunąć podłoże z korzeni, tak aby nie została na nich żadna materia organiczna. Niedokładne oczyszczenie korzeni z materii organicznej, może przyczynić się do ich gnicia. Korzenie płuczemy w wodzie bardzo uważnie i ostrożnie, ze szczególną ostrożnością traktując gorzenie główne. Tak oczyszczone korzenie możemy przenieść do nowego substratu. Po przeniesieniu rośliny przepłukujemy doniczkę, tak aby pozbyć się niepotrzebnych drobinek i pyłu. Po przeniesieniu doniczki do osłonki dolewamy wodę do połowy optymalnego poziomy, najlepiej co drugi dzień, aby roślina zadomowiła się i nauczyła pobierania wody w nowych warunkach.
Jakie są plusy i minusy uprawy hydroponicznej?
Uprawa hydroponiczna to z pewnością ciekawa alternatywa dla znanej i tradycyjnej metody uprawy w podłożu. Wielu zakocha się w niej od pierwszego wejrzenia, inni będą musieli się z tą metodą oswoić. Hydroponika zapewni dużo nowych wrażeń z obserwacji roślin – tego jak radzą sobie z przeprowadzką czy wzrostem od podstaw w wodzie. Główną zaletą jest brak możliwości przelania rośliny. Będzie również dużym ułatwieniem podczas naszej dłuższej nieobecności, ponieważ wody wystarczy na dłuższy czas, niż przy uprawie w klasycznym podłożu. W hydroponice nasze rośliny mają stały dostęp do składników odżywczych, nie powinniśmy odszukać w niej ziemiórek, które tak często możemy znaleźć w naszych doniczkach. Wadą uprawy hydroponicznej będzie natomiast wymagana wyższa temperatura, na którą musimy zwracać szczególną uwagę w okresie jesienno-zimowym, głownie na naszych parapetach, które są chłodniejsze, niż pozostałe części naszego mieszkania. Zbyt wysoka temperatura i grzejniki również nie sprzyjają hydroponice. Należy pamiętać o odpowiednim nawożeniu, które zapobiega niedoborom składników odżywczych.
Wiemy już jak przygotować się do tej nowej formy uprawy. Dowiedzieliśmy się jaką wybrać osłonkę i doniczkę, czym ową doniczkę wypełnić oraz jak przygotować roślinę do przesadzenia. Nauczyliśmy się też jak przygotować pożywkę idealną. Pozostało tylko odnalezienie odpowiedniego miejsca w naszym domu i radość z podziwiania, jak nasza roślina rośnie w nowym (dla niej i dla nas) podłożu.