Hydroponika zyskuje coraz większe powodzenie w świecie fanów roślin domowych. Dostęp do produktów przeznaczonych do tej metody uprawy jest coraz łatwiejszy, a na roślinnych grupach na Facebooku aż kipi w dyskusjach na jej temat. Mimo dużej popularności, wciąż trudno odnaleźć o niej rzetelne i przystępne treści. Czym jest mityczna hydroponika? Już wyjaśniamy!
Uprawa hydroponiczna roślin – na czym to polega?
Zapewne każdy z nas wie, że woda jest niezbędna do życia – zarówno dla ludzi, jak i dla roślin. To dzięki podlewaniu nasze rośliny rosną i dojrzewają, na naszych oczach z małych sadzonek przeobrażając się w duże, dorosłe okazy.
Podlewanie zawsze dopasowujemy do gatunku rośliny i jej potrzeb. Niekiedy doprowadzamy do mocnego przeschnięcia podłoża jak w przypadku sukulentów, innym razem staramy się utrzymać podłoże stale lekko wilgotne jak na przykład u paproci. Wymaga to wiedzy, uważności i regularnego sprawdzania, czy potrzeby naszych roślin domowych lub warunki panujące w mieszkaniu nie uległy zmianie, a tym samym, czy nie należy zmienić także częstotliwości podlewania.
Istnieje jednak sposób uprawy roślin, który nie będzie wymagał ciągłej kontroli podłoża… Sposób, który raz na zawsze pozwoli zapomnieć o zmorach domowych ogrodników – przelaniu i przesuszeniu… Tym tajemniczym remedium jest uprawa w wodzie! Metodę tę nazywamy uprawą hydroponiczną.
Czym jest uprawa hydroponiczna?
Uprawa hydroponiczna to interesująca alternatywa dla hodowli roślin w tradycyjnej ziemi. W jej przypadku zamieniamy klasyczne, ziemne podłoże na… wodę (!) oraz materiał mineralny, który utrzymuje roślinę w pozycji stabilnej i pozwala na prawidłowy rozwój jej korzeni. Stały dostęp do składników odżywczych zapewnia roślinie dostarczanie do wody specjalnego nawozu mineralnego przeznaczonego do uprawy hydroponicznej.
Dla jakich roślin odpowiednia będzie uprawa hydroponiczna?
Uprawa hydroponiczna najlepiej sprawdzi się dla tropikalnych roślin, które preferują dosyć częste podlewanie i stale lekko wilgotne podłoże. Doskonale będą się w niej czuły wszelkie gatunki philodendrona, epipremnum, monstery czy syngonium. To jednak nie wszystko. Hydroponika świetnie spełnia także oczekiwania wymagającej alokazji, a bardziej zaawansowanym w tej metodzie udaje się uprawiać nawet marantowate i sukulenty.
Od czego zacząć przygodę z tą metodą?
Na początek potrzebujemy oczywiście doniczek. Doniczki do uprawy hydroponicznej różnią się jednak od znanych nam produkcyjnych, posiadają bowiem dodatkowe wycięcia wokół. Wycięcia w doniczce wewnętrznej są kluczowe dla dobrej cyrkulacji powietrza zarówno w wodzie, jak i podłożu hydroponicznym. Dzięki nim korzenie roślin są lepiej dotlenione, a co za tym idzie – mniej narażone na gnicie i obumieranie w porównaniu z tradycyjnym podłożem (np. uniwersalnym czy włóknem kokosowym). Doniczki hydroponiczne są często wyposażone w specjalne wskaźniki poziomu wody. Wskaźniki pozwalają na kontrolowanie, czy nasze rośliny doniczkowe mają stały dostęp do wody lub czy nie dolaliśmy jej zbyt dużo – pokazują, jaka ilość będzie optymalna. Doniczki ze wskaźnikami będą idealnym rozwiązaniem dla osób, które nie radzą sobie z odpowiednim podlewaniem. Działanie w zgodzie z nimi uniemożliwia bowiem przelanie bądź przesuszenie roślin.
Mamy już doniczkę, teraz czas na dobór pasującej osłonki.
Istotny będzie tutaj odpowiedni rozmiar – wybieramy zatem osłonkę, w której woda będzie mogła stale stać oraz w której doniczka będzie mogła stać prosto na dnie. W osłonce konieczne jest miejsce na wodę, jednak nie może być go zbyt dużo.
Jeżeli chodzi o tworzywo, rekomendujemy osłonki z plastikowych materiałów. Dlaczego akurat plastik? Jest to materiał mniej podatny na zmiany temperatury (a przede wszystkim na ochładzanie) od szkliwionej ceramiki. Zbyt niskie temperatury ceramicznej osłonki, a tym samym wody mogą bowiem doprowadzić do wychłodzenia i utraty korzeni naszych roślinnych podopiecznych. Szczególnie ostrożni i wyczuleni na nasze rośliny w uprawie hydroponicznej musimy być w okresie jesienno-zimowym, gdy przeciągi z otwartych drzwi czy uchylonego okna są naprawdę mroźne. Jeśli wiemy, że miejsce, gdzie stoją nasze rośliny może być narażone na ochłodzenie, lepiej wybrać osłonkę z tworzywa sztucznego. Jeśli natomiast jesteśmy pewni, że utrzymanie optymalnej temperatury wody (powyżej 20 stopni) przez cały rok nie stanowi dla nas wyzwania, w roli osłonki zewnętrznej możemy śmiało wybrać osłonkę ceramiczną.
Poza materiałem istotne jest także to, by osłonka była nieprzezroczysta. Brak dostępu uniemożliwi szkodliwy rozwój glonów w wodzie z substratem.
Jakie podłoże do hydroponiki wybrać?
Kiedy już wybierzemy idealną doniczkę i wymarzoną osłonkę, nadchodzi czas na dobranie substratu, czyli materiału, który będzie stabilizował naszą roślinę, odpowiednio gospodarował substancjami odżywczymi i umożliwiał jak najlepsze zakorzenienie. Istnieje wiele podłoży hydroponicznych, których możemy używać przy tej metodzie.
Pierwszą możliwością jest każdemu dobrze znany keramzyt, najlepiej w drobnej frakcji. Jest to stosunkowo niedrogi substrat, który jest lekki, porowaty i który można wykorzystywać wielokrotnie. Zanim włożymy go do doniczki, należy go porządnie wypłukać i namoczyć przez co najmniej kilkanaście godzin. Jeśli zaś chcemy użyć go po raz drugi, warto także wyparzyć go wrzącą wodą, która zlikwiduje ewentualne patogeny powstałe przy hodowli poprzedniej rośliny.
Inną opcją są gotowe, specjalistyczne mieszanki przeznaczone do uprawy hydroponicznej, składające się głównie z pumeksu, ciemnej lawy wulkanicznej i zeolitu. Takie podłoże zapewnia odpowiednią gospodarkę substancji odżywczych – potrafi wchłonąć składniki odżywcze lub „oddać” ich nadmiar do wody, co jest niesamowicie przydatne przy podlewaniu naprzemiennie czystą wodą i pożywką.
Nawóz do hydroponiki – który wybrać?
Odpowiedni nawóz pełni kluczową rolę w powodzeniu i jakości naszej uprawy hydroponicznej. Po połączeniu z wodą nazywany jest pożywką, ponieważ to on zapewnia roślinie dostęp do niezbędnych składników pokarmowych.
Metoda używania nawozu jest dość podobna jak w klasycznej uprawie roślin w ziemi, jednak przy uprawie hydroponicznej należy zwrócić jeszcze większą uwagę na dobranie odpowiedniego preparatu i częstotliwości zasilania nim.
Po pierwsze, przy tej metodzie musimy zaopatrzyć się w nawozy do uprawy hydroponicznej. Do uprawy hydroponicznej nadają się nawozy mineralne, które mogą być stosowane również w klasycznej uprawie. Nie możemy natomiast stosować tutaj nawozów organicznych (takich jak biohumus), których tak chętnie używamy przy tradycyjnej hodowli. Takie nawozy rozpuszczone w wodzie i wlane bezpośrednio do doniczki z rośliną i substratem mogą spowodować gnicie, a nawet „spalenie” korzeni.
Niezwykle istotne są także odpowiednie proporcje nawozu – zbyt duża ilość tak samo jak niewłaściwy preparat może zaszkodzić korzeniom roślin, powodując ich „spalenie”, a co za tym idzie, doprowadzić do powolnego obumierania. Sugerujemy więc używać odrobinę mniejszych dawek niż proponują producenci i obserwować, jak reagują na nie rośliny.
Twardość wody a pożywka
Drugim najistotniejszym czynnikiem w tworzeniu pożywki dla roślin uprawianych w hydroponice jest woda – jej twardość oraz pH.
Jakiej wody używać?
Idealnym rozwiązaniem byłoby używanie deszczówki lub wody przefiltrowanej przez filtry odwróconej osmozy, jednak na to mogą pozwolić sobie nieliczni. Zamiast tego możemy jednak korzystać z dzbanka filtrującego do wody pitnej, mieszać wodę destylowaną z kranową lub ewentualnie używać samej kranowej i regulować jej kwasowość za pomocą specjalnych preparatów. W całym procesie istotne jest to, aby możliwie najbardziej pozbyć się z wody składników mineralnych, które wpływają na jej twardość i podwyższenie pH.
Jakie pH pożywki będzie odpowiednie?
Aby stworzyć pożywkę, do wcześniej przygotowanej wody dodajemy odpowiednią ilość nawozu, a następnie kontrolujemy poziom pH roztworu. Najprostszym narzędziem do tego pomiaru będą paski lakmusowe do mierzenia pH. Idealny poziom pH waha się między 5,5 a 6.
Zbytnią zasadowość wody, czyli jej zbyt wysokie pH możemy wyregulować poprzez zaopatrzenie się w nawozy przeznaczone do twardej wody lub specjalistyczne preparaty, które obniżą pH do optymalnego poziomu. W sklepach ogrodniczych z łatwością odnajdziemy środki, które w bezpieczny sposób pomogą nam uzyskać odpowiednie parametry.
Jak podlewać rośliny w hydroponice?
Kiedy już stworzymy pożywkę idealną, możemy podać ją naszym roślinom. Rekomendujemy podawanie pożywki co drugie podlanie – naprzemiennie z podlewaniem czystą wodą o odpowiednim pH. Przed każdym kolejnym podaniem pożywki należy dokładnie przepłukać podłoże z zalegających substancji odżywczych. Najszybszą i najefektywniejszą metodą będzie przepłukiwanie doniczek pod kranem.
Zasada podlewania roślin w uprawie hydroponicznej jest taka sama jak w uprawie tradycyjnej. Im jest cieplej, tym woda szybciej paruje, a więc należy ją częściej uzupełniać. Szczególnie podczas upałów ważne jest częste kontrolowanie wskaźnika poziomu wody, aby nie dopuścić do zbytniego przeschnięcia substratu.
Oprócz podlewania możemy także od czasu do czasu dodać do wody kilka kropli wody utlenionej. Ten zabieg zwiększy zawartość tlenu w wodzie, a pierwiastek ten jest kluczowym składnikiem dla prawidłowego funkcjonowania korzeni.
Sadzenie rośliny w hydroponice
Wiemy już, jak odżywiać roślinę w uprawie hydroponicznej i do czego ją przesadzić. Ale jak właściwie ją do tego podłoża przenieść?
Przenoszenie świeżo ukorzenionej rośliny do uprawy hydroponicznej
Jeśli posiadamy sadzonkę świeżo ukorzenioną w wodzie lub perlicie, przeniesienie jej do hydroponiki będzie najłatwiejszą rzeczą na świecie. Jest to idealny moment, aby zacząć przygodę z tą metodą. Taka sadzonka najlepiej przyjmie się w nowym podłożu, ponieważ będą to dla niej warunki zbliżone do dotychczasowych. Korzenie powinny szybko objąć substrat i zadomowić się w doniczce. Po 2-3 tygodniach od przesadzenia możemy zacząć nawozić naszą roślinę, rozpoczynając od mniejszych dawek niż zaleca producent.
Przenoszenie rośliny z ziemi do hydroponiki
Nieco trudniej będzie przenieść roślinę z tradycyjnego podłoża. Choć przysłowie mówi, że „starych drzew się nie przesadza”, to taka próba zazwyczaj okazuje się sukcesem. Musimy jednak być bardziej ostrożni niż w przypadku rośliny świeżo ukorzenionej w wodzie.
Pierwszym etapem będzie wyciągnięcie rośliny z doniczki i całkowite usunięcie starego, ziemnego podłoża z korzeni, tak aby nie została na nich żadna materia organiczna. Niedokładne oczyszczenie korzeni z materii organicznej, może przyczynić się do ich gnicia. Następnie korzenie bardzo uważnie i delikatnie płuczemy w wodzie, ze szczególną ostrożnością traktując gorzenie główne. Tak oczyszczone korzenie możemy przenieść do nowego substratu.
Gdy już umieścimy roślinę na miejscu, przepłukujemy doniczkę, tak aby pozbyć się niepotrzebnych drobinek i pyłu. Po przeniesieniu doniczki do osłonki dolewamy wodę do połowy optymalnego poziomu. W pierwszych tygodniach roślina najprawdopodobniej będzie „piła” więcej, więc najlepiej sprawdzać stan wskaźnika i dolewać wody mniej więcej co drugi dzień. Po pewnym czasie roślina zadomowi się i nauczy pobierania wody w nowych warunkach.
Jakie są zalety uprawy hydroponicznej roślin?
Uprawa hydroponiczna to ciekawa alternatywa dla znanej i tradycyjnej metody uprawy w podłożu. Wielu zakocha się w niej od pierwszego wejrzenia, inni będą musieli się z tą metodą oswoić. Hydroponika zapewni dużo nowych wrażeń z obserwacji roślin – tego jak radzą sobie z przeprowadzką czy wzrostem od podstaw w wodzie.
Główną zaletą tej formy uprawy jest brak możliwości przelania. Wskaźnik poziomu wody podpowie Ci kiedy i ile dolać jej doniczki, aby roślina miała optymalne warunki. Możesz więc zapomnieć o żółtych, smętnie więdnących liściach i chorobach grzybowych spowodowanych zbyt gorliwym nawadnianiem.
Uprawa hydroponiczna to także możliwość rzadszego podlewania roślin i mniejsze ryzyko przesuszenia. Będzie dużym ułatwieniem szczególnie podczas dłuższej nieobecności, ponieważ zdejmie z Ciebie konieczność poszukiwania opiekunów, którzy zgodzą się zająć Twoimi zielonymi podopiecznymi (i którym Ty zgodzisz się ich powierzyć!).
Stały przepływ wody i dobra cyrkulacja powietrza sprawiają, że w hydroponice korzenie roślin są lepiej dotlenione, a także mają stały dostęp do składników odżywczych, dzięki czemu rosną szybko i zdrowo.
Zmniejsza się także ryzyko chorób roślin związanych z obecnością pasożytów w podłożu ziemnym. W uprawie hydroponicznej nie spotkamy na przykład ziemiórek, które tak często zalęgają się w tradycyjnym, ziemnym podłożu.
Oczywiście hydroponika ma także swoje wady. Są nimi głównie kwestie związane z utrzymaniem stałych warunków oraz regularnym powtarzaniem procedury nawożenia i sprawdzania parametrów wody. Na wyższą temperaturę musimy zwracać szczególną uwagę w okresie jesienno-zimowym, głównie w przypadku roślin postawionych na parapetach, które są chłodniejsze, niż pozostałe części mieszkania. Pamiętajmy przy tym, że zbyt wysoka temperatura i grzejniki również nie sprzyjają hydroponice. Jeśli chodzi o nawożenie i pomiary parametrów wody, z pewnością pomoże wyrobienie sobie nawyku i zapisywanie kolejnych terminów, kiedy należy podlać rośliny.
Znasz już wszystkie szczegóły, niezbędne by przygotować się do nowej formy uprawy, jaką jest hydroponika. Wiesz, jaką wybrać osłonkę i doniczkę, czym je wypełnić, jak przygotować roślinę do przesadzenia oraz jak ją podlewać. Znasz recepturę na przygotowanie pożywki idealnej. Pozostało tylko odnalezienie odpowiedniego stanowiska w domu i radość z podziwiania, jak Twoje rośliny rozwijają się w nowym (dla nich i dla Ciebie) podłożu!