Monstera to niewątpliwie obiekt kultu i podziwu wśród naszych roślinnych kolekcji. Cieszyła się ogromną popularnością za czasów naszych babć, a teraz niczym królowa powróciła na salony i zajmuje coraz więcej przestrzeni. Poza klasyczną monsterą deliciosą, zwaną dziurawą, znane stały się także jej siostry! W naszych mieszkaniach pojawiły się: monstera monkey mask, monstera minima, monstera adansonii oraz inne egzotyczne egzemplarze. Poznajmy zatem przyczynę tego niezwykłego sukcesu monstery, zagłębiając się w jej pochodzenie, naturalne środowisko oraz tajniki uprawy. Oto kompleksowy poradnik o monsterach dla początkujących!
Jak wygląda monstera?
Monstera to pnącze z rodziny roślin obrazkowatych, nazwa obejmuje około 37 różnych odmian tej wspaniałej rośliny. Wszystkie mają żywozielone liście zdobione przez charakterystyczne wcięcia. U niektórych gatunków pojawiają się nawet podwójne dziurawienia przy głównym nerwie! Młode liście monstery są jaśniejsze, delikatne i wyrastają ze zwiniętych rulonów, które z czasem same się rozprostowują.
W naturalnych warunkach monstera to pnącze. Liczne korzenie powietrzne pozwalają roślinie wspinać się po podporach w postaci drzew czy skał. Umożliwia to uzyskanie stabilności i lepszego dostępu do światła, a tym samym szybki i efektowny wzrost monstery. Gdy spojrzysz na dziko rosnące egzemplarze, zobaczysz ogromne liście mierzące nawet do 60 cm!
W warunkach domowych rośliny te osiągają trochę mniejsze rozmiary, ale i tu potrafią zaskoczyć swoją chęcią ekspansji. Tak jak w naturze najlepiej rosną prowadzone przy podporach z bambusowej drabinki czy kokosowego palika.
Pochodzenie i środowisko naturalne
Monstera w naturalnym środowisku spotykana jest w równikowych lasach tropikalnych Ameryki Środkowej i Południowej. Przedzierając się przez dżunglę w Meksyku, Gwatemali czy Panamie, na pewno uda Ci się zobaczyć wielkie, obłe liście z dziurami pnące się po drzewach bądź rosnące w skupiskach u ich podnóża. To właśnie naturalne środowisko monstery. W wilgotnych, gorących lasach tropikalnych ta roślina czuje się jak w domu i w takich właśnie warunkach osiąga największe rozmiary.
Poradnik o monsterach dla początkujących
Dlaczego monstera ma dziury?
Istnieje wiele teorii na ten temat, jednak żadna z nich nie jest potwierdzona w stu procentach. Jedna z nich mówi, że dzięki dziurom w liściach monstera jest mniej podatna na uszkodzenia w czasie porywistych wiatrów. Druga, równie ciekawa teoria sugeruje, że dla monstery przerywana struktura liścia to swoisty kamuflaż, który chroni ją przed roślinożercami. Najbardziej popartą badaniami jest jednak teoria wysnuta przez Christophera D. Miur’a w pracy pod tytułem How Did the Swiss Cheese Plant Get Its Holes?. Mówi ona, że w lasach tropikalnych, gdzie naturalnie funkcjonują monstery, światło nie pada bezpośrednio, a jedynie wdziera się gdzieniegdzie przez osłaniające korony drzew. W takich warunkach to właśnie duża powierzchnia liści przy jednoczesnych licznych wcięciach jest najbardziej korzystna dla wzrostu rośliny. Duże liście mają większe szanse na wyłapanie snopów światła, a dzięki dziurom istnieje możliwość padania promieni słonecznych na dolne partie rośliny.
Dlaczego warto ją mieć?
Monstera to idealna roślina do domowej hodowli w naszych warunkach klimatycznych, toteż bardzo często wybierana jest do ożywienia naszych domów. Rośnie szybko i nie wymaga wiele troski, przez będzie idealna na początek roślinnej przygody. Jest rośliną zawsze soczyście zieloną i pasuje do każdego wnętrza, o ile zapewnimy jej ciut miejsca. Charakterystyczne są dla niej niewielkie wymagania glebowe, a także pielęgnacyjne. Lubisz wyjeżdżać z domu na dwu- lub nawet trzytygodniowe urlopy? Większy egzemplarz monstery powinien bez szwanku poradzić sobie z taką rozłąką! Jeśli zatem chcesz zazielenić swoje wnętrze niewielkim wysiłkiem, to monstera będzie doskonałym wyborem. W Małej Szklarni monstera jest jedną z najbardziej popularnych roślin doniczkowych wybieranych przez klientów.
Jakie stanowisko dla monstery?
Monstera to roślina doniczkowa o niewielkich wymaganiach, dzięki czemu tak chętnie i szybko adaptuje się do większości domowych warunków. Rośliny z tego gatunku preferują stanowisko jasne, ale niebezpośrednio nasłonecznione – najlepsze będzie rozproszone światło. Lepiej, aby na zielone liście naszej monstery nie padały promienie słoneczne, chyba że jest to poranne światło wschodnie, które nie jest zbyt intensywne. Monstera poradzi sobie także w zacienionym miejscu, na przykład w odległym kącie pokoju, ale wtedy jej pędy mogą wydłużać się, a liście rosnąć niezbyt duże lub bez dziur i wcięć. Stawiając monsterę w ciemniejszym miejscu, uważaj także z podlewaniem. Roślina stojąca w ciemnym miejscu będzie potrzebowała mniej wody, gdyż jej proces fotosyntezy może zwolnić.
Jaka wilgotność powietrza będzie najlepsza dla monstery?
Wiemy, że monstera w naturze porasta wilgotne lasy tropikalne. Możemy więc domyślać się, że z podobnych warunków ucieszy się w naszych domach. Jak już wspomnieliśmy, jest rośliną odporną i wytrzymałą, dlatego poradzi sobie w standardowej wilgotności powietrza, jaką najczęściej mamy w domach (około 50%). Jednak jeśli chcemy, aby rosła zdrowa i naprawdę okazała, warto zadbać o to, aby powietrze w domu było odrobinę bardziej wilgotne. Najkorzystniejsza dla monstery będzie wartość w okolicach 60-65%. Aby ją uzyskać, najlepiej wyposażyć się w nawilżacz powietrza, który pozwoli zadbać o odpowiednie warunki bez zwiększania ryzyka chorób grzybowych, jak ma to miejsce w przypadku zraszania. Zamiast zraszania lepiej co jakiś czas przecierać piękne liście monstery wilgotną szmatką, aby pozbyć się nagromadzonego kurzu.
Zbyt niska wilgotność, a tym samym zbyt suche powietrze może objawiać się zwijaniem, marszczeniem i zasychaniem końcówek liści. Sprzyja także infekcji pasożytów takich jak przędziorek czy wełnowiec.
Jak podlewać monsterę?
Monsterę podlewamy wtedy, gdy jej podłoże dość gruntownie przeschnie. W przypadku tej rośliny mniej znaczy więcej – nadmiar wody będzie bardziej szkodliwy niż delikatne przesuszenie. Roślinę podlewamy przefiltrowaną lub przegotowaną, miękką wodą.
Najprostszym sposobem na odpowiedzialne podlewanie jest zajrzenie do rośliny raz w tygodniu i włożenie całego palca do podłoża, aby sprawdzić jego wilgotność. Jeśli napotkamy na wilgoć, jest to znak, by wstrzymać się z podlewaniem. Jeśli natomiast ziemia na całej długości palca będzie zupełnie sucha – to sygnał, że warto naszą monsterę nawodnić. Inną metodą, która sprawdza się szczególnie w przypadku mniejszych roślin, jest sprawdzenie ciężaru doniczki. Gdy będzie ona lekka, oznacza to, że ziemia przeschła i powinniśmy monsterę podlać. Analogicznie – ciężka doniczka sygnalizuje wilgoć i oznacza, że roślinie jeszcze nie chce się pić.
Pamiętaj, że monstera źle reaguje na przelanie. Może ono spowodować, że na jej liściach pojawią się brązowe plamy, a roślina zacznie gnić.
Nawóz do monstery
Nawożenie pomaga roślinom uzupełniać składniki odżywcze, których brakuje w glebie. Dzięki temu sprawia, że rosną silniejsze, piękniejsze i zdrowsze.
Najlepszy nawóz dla monstery będzie organiczno – mineralny. Polecamy przede wszystkim nawozy rozpuszczalne w wodzie bądź dolistne. Wbijane buteleczki nawozowe, nawozy w kulkach czy długo uwalniające się mogą spowodować więcej szkody niż pożytku. Roślinę nawozimy od marca do końca października, dając jej zimowe miesiące na odpoczynek. Pamiętaj, aby wczesną wiosną nawozić monsterę połową zalecanej przez producenta dawki, stopniowo ją zwiększając do dawki przez niego zalecanej. Z nawożeniem warto również odczekać 2 – 3 tygodnie po przesadzeniu, dając roślinie czas na spokojną aklimatyzację.
Co ile czasu i jak przesadzać monsterę?
Monstera jest rośliną, która stosunkowo szybko rośnie i dlatego ucieszy się z częstej wymiany podłoża. Młode rośliny przesadzamy raz do roku, na wiosnę. Inaczej wygląda to w przypadku monster gigantów oraz roślin nowozakupionych. Roślinne giganty przesadzamy raz na 2 – 3 lata bądź wcale, wymieniając im jedynie wierzchnią warstwę ziemi na świeżą. Rośliny, które kupiliśmy niedawno, przesadzamy w ciągu dwóch tygodni od zakupu, bez względu na porę roku. Jeśli monsterę kupioną w grudniu przesadzaliśmy w tym samym miesiącu, możemy pozwolić jej rosnąć w tym podłożu przez cały kolejny rok.
Kiedy przesadzamy monsterę?
Czynnikiem, który powinien nam zasugerować przesadzenie, i to nie tylko wiosną, jest mocny przyrost bryły korzeniowej. Jeśli widzimy, że nasza monstera niemalże rozrywa doniczkę w której rośnie, jej korzenie wychodzą przez dziurki w dnie i tworzą kręcone spirale – najwyższy czas na nową doniczkę!
Do czego przesadzić monsterę?
Monsterę przesadzamy zawsze do doniczki z odpływem (dziurką w dnie). Może to być doniczka plastikowa, ceramiczna, terakotowa czy betonowa. Wybierz to, co najlepiej pasuje do Twojego wnętrza, pod warunkiem, że posiada odpływ. Jest on bardzo ważny, ponieważ dzięki niemu mamy możliwość kontrolowania wzrostu korzeni monstery, a także obserwować czy nie podlewamy jej zbyt obficie. Możesz również przesadzić ją do plastikowej doniczki produkcyjnej i do tego dobrać ozdobną osłonkę. Taki zestaw również spełni swoje zadanie, ponieważ po wyjęciu monstery z osłonki, możesz łatwo sprawdzić, czy roślina nie stoi w wodzie.
Jak wybrać podporę dla monstery?
Podczas przesadzania rośliny możesz rozważyć dosadzenie jej palika, drabinki czy innego rodzaju podpory. Do monstery deliciosy polecamy przede wszystkim paliki kokosowe, ponieważ są duże i stabilne. Mniejsze monstera monkey mask czy siltepecana ucieszą się z palika wypełnionego mchem bądź drabinki, ponieważ ich ciężar jest mniejszy. Monstera minima śmiało może być podpierana drabinką czy pojedynczym patyczkiem kokosowym, gdyż jej łodyga jest naturalnie sztywna. Można również zastosować podpory metalowe lub plastikowe. Przymocowywanie monstery odbywa się poprzez spinki, klipsy, delikatny drucik bądź sznurek.
Podłoże dla monstery. Do jakiej ziemi przesadzić monsterę?
Skoro wiesz już kiedy, jak i do czego przesadzać monsterę, pora odpowiedzieć sobie na najważniejsze pytanie – do jakiej ziemi najlepiej ją przesadzić.
Najlepsze dla monstery będzie żyzne, ale przepuszczalne podłoże z dużą ilością rozluźniaczy. Specjalna mieszanka ziemi dla monstery często nazywana jest bigosem ziemnym. W skład takiego podłoża wchodzi:
- ziemia do roślin zielonych – zapewni monsterze odpowiednią ilość składników odżywczych,
- ziemia z włóknem kokosowym – spowoduje, że podłoże nie będzie ciężkie,
- chipsy kokosowe – będą utrzymywać wilgoć, ale także zapewniać lekkość i dobrą cyrkulację powietrza,
- perlit bądź wermikulit – zadbają o rozluźnienie podłoża.
Taka mieszanka spowoduje, że ziemia nie będzie zbyt długo zatrzymywała wody, dzięki czemu są mniejsze szanse, że przelejesz swoją roślinę. Opcjonalnie możesz dodać do niej korę piniową, humus bądź torf, ale nie są to dodatki konieczne. Możesz także zamówić u nas zestaw do własnoręcznego przygotowania podłoża. Pamiętaj, żeby na dno doniczki wysypać warstwę drenażową z keramzytu.
Monstera w hydroponice
Alternatywnym sposobem uprawy monstery jest uprawa w podłożu hydroponicznym. Cały artykuł na temat tego rodzaju hodowli roślin znajdziecie na naszym blogu. Jakie plusy ma uprawa monstery w hydroponice? Największym jest to, że bardzo trudno przelać monsterę w takim podłożu. Istnieje też duże prawdopodobieństwo, że roślina będzie rosła o wiele szybciej niż w mieszance ziemi.
Rozmnażanie monstery
Rozmnażanie monstery jest bardzo łatwe i nie wymaga żadnych specjalnych umiejętności. Najlepiej tego typu zabiegi przeprowadzać wiosną i latem, wtedy mamy największą szansę powodzenia. Wystarczy zdezynfekowanym, ostrym nożem uciąć szczyt rośliny mający 2 – 3 liście – dobrze gdyby również miał korzeń powietrzny bądź jego zalążek. Taką sadzonkę suszymy przez około 3 – 4 godziny, aby rana po cięciu się zasklepiła i wkładamy do naczynia z wodą. Tafla wody powinna być odrobinę ponad korzeniem powietrznym, nie zalewamy całej łodygi wodą. Pojemnik może być przezroczysty lub nie przepuszczać światła. Taką sadzonkę stawiamy w jasnym, ciepłym miejscu i czekamy! Jeśli sadzonka nie gnije, ani nie dzieje się z nią nic niepokojącego, to nie wymieniamy wody. Dolewamy jedynie świeżą tak, aby jej ilość cały czas była ponad korzeniem. Gdy pojawią się korzenie, a bryła korzeniowa rozbuduje się do 15-20 cm, możemy sadzonkę włożyć do odpowiedniego podłoża.
Popularne odmiany monstery
Wyróżniamy ponad 37 różnych odmian monstery. Poniżej przedstawiamy te najpopularniejsze, jak i takie, których dostępność jest rzadsza, przez co zyskują status kolekcjonerski.
Monstera dziurawa (monstera deliciosa)
Monstera deliciosa znana też jako monstera dziurawa to najpopularniejszy gatunek monstery. Cechuje się dużymi, dziurawymi liśćmi, które wyróżnia charakterystyczny sercowaty kształt. Dorosłego liścia monstery dziurawej nie sposób pomylić z żadną inną rośliną! Młoda sadzonka wypuszcza raczej liście pełne, bez wycięć. Z czasem, gdy rośnie, jej ulistnienie przybiera charakterystyczne wzięcia i dziurki. Monstera dziurawa występuje w dwóch wersjach: small form oraz big form. Small form to monstery o mniejszych, drobniejszych l iściach, których łodygi są średniej grubości. Monstera deliciosa big form ma natomiast ogromne liście posiadające wcięcia oraz dziurki przy głównym nerwie liścia. Jej łodyga jest znacznie grubsza, a przy ogonkach roślina ma charakterystyczną falbankę.
Monstera deliciosa variegata
Monstera deliciosa variegata to bardzo popularna wśród roślinnych kolekcjonerów odmiana. Jest to siostra monstery deliciosy, która poprzez genetyczną mutację zyskała tzw. wariegację. Są to białe bądź marmurkowe przebarwienia na liściach. Jasne części rośliny nie fotosyntezują i są dla niej obciążeniem, toteż taka roślina potrzebuje jaśniejszego stanowiska niż zielona odmiana. Zdarza się, że przy zbyt ciemnym stanowisku jej białe części brązowieją, aczkolwiek po przedstawieniu w jaśniejsze miejsce nie powinna kaprysić. Monstera deliciosa variegata z powodu swojej mutacji jest rzadziej spotykana, a jej cena jest wyższa. Cena za sadzonki jednolistne do samodzielnego ukorzenienia zaczyna się od 100 zł w górę. Ukorzenione, rosnące rośliny mogą kosztować nawet kilka tysięcy złotych!
Monstera deliciosa thai constellation
Kolejna przepiękna odmiana monstery dziurawej! Wybarwienia tego gatunku w porównaniu z monsterą deliciosą variegatą są bardziej kremowe, o ciepłej barwie. Monstera thai constellation ma mniejszą tendencję do zrzucania (zasychania) wybarwionych części liści, a także nie zachodzi w niej regres. Oznacza to, że w przypadku tej monstery możemy być niemalże pewni, że jasne wybarwienie będzie pojawiać się na wszystkich kolejnych liściach. Z kolei w przypadku monstery deliciosy variegaty należy przyjrzeć się sadzonce, którą chcemy nabyć. Im bielsze będą jej liście i łodygi (to ważne!) tym większa pewność, że roślina z czasem nie zacznie wypuszczać całkowicie zielonych liści. Cena monstery thai constellation spadła z czasem, jednak nadal utrzymuje się na dość wysokim poziomie. Ukorzenione rośliny z kilkoma liśćmi kosztują od około 1500 zł wzwyż.
Monstera monkey mask
Monstera monkey mask nazywana potocznie monsterą małpką charakteryzuje się liśćmi mniejszymi od monstery deliciosy. Są one o bardziej podłużnym kształcie, z większą ilością dziur. Nawet najmniejsze liście tej rośliny mają już dziurki. Jej łodyga jest raczej delikatna przez co już kilkulistne egzemplarze będą potrzebowały podpory, aby rosnąć w górę. Monsterę monkey mask można hodować jako roślinę wiszącą. Jeśli zdecydujemy się na tą formę, musimy wziąć pod uwagę, że kolejne liście naszej monstery mogą być mniejsze od poprzednich. Jak wspomnieliśmy, monstery to pnącza, więc lepiej się im rośnie będąc prowadzonymi po podporze. Bardzo podobna jest monstera adansonii var. laniata.
Monstera adansonii variegata
Monstera adansonii variegata to charakterystyczna i coraz bardziej popularna roślina kolekcjonerska o sporej wartości. Tak jak większość monster swoich fanów zdobywa nie tylko niezwykłym wyglądem, ale i tym, że cechują ją niewielkie wymagania uprawowe. Jest to monstera o drobnych, mocno podziurawionych listkach, która dodatkowo posiada piękną, białą wariegację. Białe wybarwienie jest dość stabilne, choć zdarza się, że występuje jedynie na co drugim liściu. Sadzonka jednolistna tej monstery to koszt od 250 zł w górę.
Monstera siltepecana
Monstera siltepecana charakteryzuje się najmniejszymi liśćmi z całego zestawienia. Mają one łezkowaty pokrój, a na ich wierzchniej stronie znajdziemy piękne, srebrzyste przebarwienia. Dorosłe liście z czasem także zyskują dziury, choć nie są one tak gęsto rozsiane jak w przypadku innych monster. Ten gatunek pięknie wygląda zarówno prowadzony przy podporze czy paliku, jak i swobodnie wiszący z wysokiej półki. Koszt średniej wielkości rośliny zaczyna się od kilkudziesięciu złotych w górę.
Monstera minima
Pod tą nazwą kryje się tak naprawdę rhaphidophora tetrasperma, która nie do końca ma wiele wspólnego z monsterą. Utarła się jednak jej nazwa handlowa – monstera minima – przez co znalazła się w naszym zestawieniu. Jest to roślina idealnie pasująca do innych monster. Ma średniej wielkości liście, od około 5 do 20 cm z wycięciami. Rośnie na grubej łodydze, która samoistnie pnie się do góry. Dzięki temu monstera minima przez długi czas nie będzie potrzebowała od podpory. Zadbaj dla niej o jasne, ale niebezpośrednio nasłonecznione stanowisko. Piękne liście monstery minimy są wrażliwe na bezpośrednie padanie promieni słonecznych.
Poznaliście pochodzenie monstery, charakterystykę jej uprawy oraz najpopularniejsze odmiany. Dowiedzieliście się, jak ją przesadzać, rozmnażać oraz nawozić. W skrócie – pielęgnacja monstery nie ma przed Wami tajemnic! Z nowo nabytą wiedzą możecie śmiało zacząć rozbudowanie swojej kolekcji o rośliny z tego gatunku. Niedługo z chęcią obejrzymy zdjęcia Waszych okazów!
