Wełnowce to popularne szkodniki naszych roślin doniczkowych. Te niewielkie pluskwiaki żywią się sokiem z liści i łodyg, a także podgryzają korzenie. W krótkim czasie potrafią doprowadzić nasze rośliny do naprawdę złego stanu. W niniejszym poradniku podpowiadamy Wam skuteczne (również domowe) sposoby, jak zwalczyć wełnowce i poprawić komfort życia Waszych roślin.
Czym są wełnowce i skąd się biorą?
Wełnowce to małe pasożyty roślin, osiągające długość około 5-6 mm, które należą do pluskwiaków. Ich wyróżniającą cechą są ciała pokryte białym lub różowym, woskowatym nalotem, przypominającym watę. Najczęściej można je dostrzec na spodniej stronie liści, jednak żerują na wszystkich częściach rośliny, w tym także na korzeniach.
Dorosłe wełnowce różnią się między sobą: wełnowiec samiec jest mniejszy, ma skrzydła, podczas gdy samice są większe i pokryte woskowatym nalotem. Żerują na liściach, łodygach, a nawet korzeniach naszych roślin wysysając z nich soki i wytwarzając przy okazji lepką rosę miodową, która stanowi doskonałą pożywkę dla grzybów.
Wełnowce najczęściej przynosimy do domów wraz z nowo zakupionymi roślinami. W jarzeniowym, sztucznym świetle sklepów możemy łatwo przeoczyć ich ogniska, które zazwyczaj kryją się przed naszym wzrokiem na spodnich częściach blaszek liściowych i w głębi łodyg. Dlatego tak ważne jest, aby przed zakupem roślin (szczególnie tych w marketach) szczegółowo je oglądać.
Wełnowiec – wygląd i budowa ciała
Wełnowce to niewielkie owady, które należą do rodziny wełnowcowatych (Pseudococcidae). Ich ciała są pokryte białymi, woskowymi włóknami, które nadają im charakterystyczny, puszysty wygląd. Te włókna mogą różnić się długością, a także wzorem pasków na grzbiecie i kolorem ciała, co zależy od gatunku.
Większość gatunków wełnowców składa setki jaj w białej masie włókien woskowych, co dodatkowo chroni je przed drapieżnikami. Samice wełnowców są większe i nie mają skrzydeł, natomiast samce są mniejsze, mają skrzydła i są bardziej ruchliwe. Ciała wełnowców są pokryte białym nalotem woskowym, co jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych cech tych szkodników.
Jak rozpoznać wełnowce?
Wełnowce możemy stosunkowo łatwo rozpoznać. Po pierwsze zaniepokoić nas powinny żółte oraz obumarłe liście naszych roślin domowych. Kiedy po przyjrzeniu się bliżej dostrzeżemy małe, białe plamki na roślinie, prawdopodobnie mamy do czynienia właśnie z wełnowcem. Dodatkowo o obecności pasożytów upewni nas obecność białej, wełnowatej wydzieliny i lepkiej rosy.
Rosa, znana jako rosa miodowa, stanowi doskonałą pożywkę dla grzybów. Jeśli ją zauważysz, upewnij się, że Twoja roślina nie doświadcza jednocześnie infekcji grzybowej. Wełnowce żerują na roślinach, co prowadzi do charakterystycznych objawów, takich jak nalot i lepkość liści.
Niestety, wełnowce to pasożyty, które atakują wiele popularnych gatunków roślin domowych. Wśród nich znajdują się draceny, aloesy, fikusy, monstery, kaktusy oraz storczyki. Szczególną uwagę powinniśmy zwrócić na rośliny, które mogły ulec przesuszeniu, ponieważ stanowi to czynnik sprzyjający infekcji tego włochatego szkodnika.
Gatunki wełnowców
Istnieje kilka gatunków tych pasożytów, które różnią się zarówno wyglądem, jak i preferencjami co do gospodarza. Najczęściej spotykanym gatunkiem w domach jest wełnowiec szklarniowy (Pseudococcus viburni), który atakuje szeroką gamę roślin doniczkowych.
Inny gatunek, wełnowiec korzeniowy (Rhizoecus spp.), preferuje zaatakowanie korzeni roślin, co sprawia, że jego obecność jest trudniejsza do zauważenia i często zostaje wykryta zbyt późno.
Wełnowce cytrusowe (Planococcus citri) to kolejny typ szkodnika, szczególnie niebezpieczny dla roślin owocowych w domach i oranżeriach.
Każdy z tych gatunków wymaga innego podejścia w walce, dlatego kluczowa jest szybka identyfikacja i odpowiednie działania ochronne lub likwidacyjne.
Objawy wełnowca na roślinach
Rośliny doniczkowe na których pojawiły się wełnowce można łatwo rozpoznać po obfitym, puszystym nalocie woskowym, pod którym składają jaja. Wełnowce najczęściej atakują szczytową część rośliny lub kąty liści, ale można je również znaleźć w pochwach liściowych. W zależności od gatunku, wełnowce mogą atakować różne części rośliny, zarówno nadziemne, jak i podziemne.
Wełnowce nie przemieszczają się na duże odległości, dlatego zazwyczaj występują w ogniskach. Rozprzestrzenianie się tych szkodników w uprawie następuje głównie za pośrednictwem pracowników, którzy mają z nimi kontakt. Objawy wełnowca na roślinach to m.in. żółknięcie liści, zniekształcenia pędów oraz obecność lepkiej rosy miodowej, która sprzyja rozwojowi grzybów.
Jak zwalczyć wełnowce – metody przyjazne dla środowiska i bezpieczne dla człowieka pozbywania się wełnowców
Na początek warto spróbować unikać walki z wełnowcem za pomocą chemikaliów i zamiast tego zastosować domowe metody zwalczania. Te naturalne rozwiązania są stosunkowo bezpieczne dla środowiska i mniej inwazyjne niż chemiczne preparaty.
Mogą jednak okazać się również mniej skuteczne, dlatego miej na uwadze, że jeśli pasożyty nie polegną pod ich wpływem, konieczna może być mocniejsza interwencja. W takich przypadkach warto rozważyć chemiczne zwalczanie wełnowców, które może być bardziej efektywne w eliminacji wełnowców dzięki działaniu systemicznemu.
Jedną z najpopularniejszych metod domowych stosowanych do zwalczania pasożytów jest kąpiel całych roślin z płynem do naczyń. W przypadku infekcji wełnowca może ona jednak okazać się niewystarczająca. Jednym z najskuteczniejszych domowych sposobów na wełnowce jest usuwanie ich octem lub spirytusem.
Aby pozbyć się szkodników, wymieszaj wodę ze spirytusem lub octem w proporcji 1:1, nasącz powstałym roztworem patyczek do uszu i manualnie usuwaj wełnowce z rośliny. Następnie wykonaj roślinie staranny prysznic, dbając o to, żeby woda nie wlała się do doniczki. Pomoże on spłukać ewentualne zabłąkane szkodniki, a także je odstraszy, ponieważ wełnowce nie lubią wilgoci.
Zabieg powtarzaj co kilka dni, do czasu aż uzyskasz pewność, że udało Ci się wyeliminować wszystkie szkodniki z liści i łodyg.
To jednak nie wszystko, gdyż pasożyty mogą się kryć również w ziemi, kąsając i niszcząc rośliny u źródła. Oprócz octowo-spirytusowej kąpieli konieczne będzie więc wyjęcie zainfekowanej rośliny z ziemi i sprawdzenie jej korzeni. Najlepiej także od razu wymienić podłoże na świeże.
Zwalczanie wełnowców za pomocą gatunków pożytecznych
Wełnowce mogą być zwalczane z wykorzystaniem zarówno chemicznych, jak i biologicznych środków ochrony roślin. Ochrona chemiczna jest jednak utrudniona ze względu na nalot woskowy, który utrudnia działanie środka. Dużą skutecznością w zwalczaniu wełnowców wykazują się ich naturalni wrogowie. Gatunki pożyteczne do zwalczania wełnowców to m.in.
Cryptolaemus montrouzieri, Leptomastidae abnormis, Leptomastix dactylopii, Anagyrus pseudococci, Anagyrus pseudococci (vladimiri), Cryptanusia aureiscutellum oraz Chrysoperla carnea. Te pożyteczne owady skutecznie polują na wełnowce, pomagając w naturalny sposób kontrolować ich populację na roślinach doniczkowych.
Mechaniczne usuwanie wełnowców na roślinie
Jeżeli szkodników nie jest bardzo dużo, możemy spróbować mechanicznego usuwania wełnowców z powierzchni roślin. Wykorzystaj do tego patyczki higieniczne, szczoteczkę do zębów, małą gąbkę lub wacik. Dla lepszego efektu warto je dodatkowo nasączyć alkoholem lub szarym mydłem.
Mechaniczne usuwanie wełnowców jest skuteczne, ale wymaga cierpliwości i dokładności, aby usunąć wszystkie szkodniki z rośliny.
Opłukiwanie roślin wodą
Pozbycie się wełnowców nie powinno być trudne, jeśli ustawimy roślinę pod prysznicem i opłukamy dokładnie z każdej strony pod silnym strumieniem wody. Należy jednak uważać na delikatne rośliny, u których taki zabieg mógłby spowodować opadnięcie liści, a zwłaszcza kwiatów.
Opłukiwanie roślin wodą jest skuteczną metodą na usunięcie wełnowców, ale wymaga regularnego powtarzania, aby upewnić się, że wszystkie szkodniki zostały usunięte.
Co zrobić, jeśli domowe sposoby na wełnowca nie zadziałają?
Jeśli zawiodły nas domowe sposoby na pozbycie się wełnowców, najlepiej skorzystać z gotowych preparatów, które charakteryzują się większymi stężeniami substancji owadobójczych. Na rynku mamy dostępną szeroką ofertę środków, które pomogą nam pozbyć się małych, puchatych czerwców niszczących nasze rośliny.
Do najpopularniejszych należą np. Spruzit czy Polysect. Przy ich stosowaniu pamiętaj o zapoznaniu się z ulotką producenta oraz zabezpieczeniu siebie, dzieci i zwierząt domowych przed kontaktem z oparami czy kropelkami preparatów. Zaatakowane rośliny mogą wymagać interwencji chemicznej, aby zapobiec ich obumieraniu.
Zarówno zabiegi domowe, jak i te z użyciem profesjonalnych preparatów warto także profilaktycznie przeprowadzić na roślinach w sąsiedztwie zainfekowanego okazu. Pamiętaj, że im szybciej zaczniesz działać, tym szansa na pozbycie się wełnowców jest większa.
Czy istnieją długoterminowe rozwiązania, aby pozbyć się wełnowców raz na zawsze? Jakie są metody prewencji przed infekcją wełnowców?
Niestety, nie mamy wpływu na to, czy szkodnik nie powróci, ponieważ trudno kontrolować to, czy nie zawędruje do nas na przykład ze sprezentowaną rośliną. Możemy natomiast zmniejszyć ryzyko infekcji naszych zielonych podopiecznych poprzez regularne dbanie o ich zdrowie.
W tym celu przede wszystkim dbajmy o odpowiednią wilgotność powietrza, podlewanie, a także nawożenie naszych roślin. Te podstawowe zabiegi są fundamentem dobrej kondycji i siły naszych roślin, a zarazem najlepszym zabezpieczeniem przed ewentualną infekcją wełnowców oraz innych pasożytów. Warto również pamiętać, że larwy przemieszczają się intensywnie, co wymaga szybkiej reakcji na ich obecność, aby zapobiec poważnym szkodom.
